Đồng chí Phạm Hùng với phong trào đấu tranh cách mạng ở tỉnh Mỹ Tho năm 1930-1931

Vốn học giỏi, có lòng yêu nước và tinh thần chống áp bức, bất công, lại chịu sự tác động tích cực bởi dư âm của các cuộc đấu tranh trong những năm 1925 - 1926 của học sinh Collège de Mytho và đặc biệt là chịu sự ảnh hưởng sâu sắc bởi sách báo của Nguyễn Ái Quốc, như quyển “Bản án chế độ thực dân Pháp”, báo “Người Cùng Khổ”, báo “Việt Nam Hồn” từ Pháp được bí mật chuyển về Việt Nam nên người học sinh trẻ tuổi Phạm Văn Thiện bắt đầu tham gia hoạt động cách mạng trong tổ chức “Nam Kỳ học sinh Liên hiệp Hội” rồi “Hội Việt Nam cách mạng thanh niên” và sau đó là “Thanh niên Cộng sản Đoàn”, để cuối cùng vào năm 1930 trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Lúc này, người học sinh Phạm Văn Thiện có bí danh là Phạm Hùng (1).

Tháng 4 - 1930, chấp hành sự chỉ đạo của Tỉnh ủy Mỹ Tho, đồng chí Phạm Hùng thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam Trường Collège de Mytho. Chi bộ này do đồng chí làm Bí thư. Đây là trường trung học đầu tiên ở nước ta có Chi bộ Đảng Cộng sản và cũng là một trong những chi bộ đầu tiên của Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh Mỹ Tho. Từ đây, dưới sự lãnh đạo của chi bộ, trực tiếp là đồng chí Phạm Hùng, phong trào đấu tranh yêu nước của học sinh trường Collège de Mytho dâng lên rất mạnh mẽ; tiêu biểu là cuộc “làm reo” (grève: bãi công) ngày 6 - 10 - 1930 của toàn thể học sinh trong đợt phối hợp với các cuộc đấu tranh sôi nổi của nhân dân tỉnh Mỹ Tho và nhân dân cả nước trong Cao trào cách mạng 1930 - 1931.

Sau sự kiện gây chấn động đó, đồng chí  bị chính quyền thực dân Pháp buộc thôi học bởi Quyết định số 2782 ngày 20 - 10 - 1930 do Thống đốc Nam kỳ ký. Việc này chứng tỏ, tầm vóc và ảnh hưởng của cuộc đấu tranh đối với thanh niên - học sinh rất to lớn; đồng thời, kẻ địch cũng đã bắt đầu nể sợ nhà cách mạng trẻ tuổi Phạm Hùng. Rõ ràng, đây là một sự kiện có tác động to lớn đến phong trào đấu tranh  của học sinh và nhân dân ta, cho nên việc đuổi học một học sinh trung học phải chính do viên Thống đốc của Nam kỳ ký tên. Sau khi rời khỏi Trường Collège de Mytho, đồng chí Phạm Hùng vẫn ở lại Mỹ Tho và dấn thân vào con đường hoạt động cách mạng chuyên nghiệp.

Cuộc khủng bố đầu tiên của bọn thực dân đã không làm đồng chí  nao núng, khiếp sợ. Mà ngược lại, đồng chí  càng hăng hái hoạt động. Trong không khí hừng hực của những ngày cả tỉnh Mỹ Tho vùng lên chống kẻ thù thực dân, đồng chí về vùng nông thôn lãnh đạo bà con nông dân và quần chúng lao khổ, bị áp bức, bóc lột đến độ cùng cực đứng lên đấu tranh quyết liệt, đòi quyền lợi cho chính giai cấp mình và nền độc lập, tự do cho đất nước.

Đầu năm 1931, khi mới 19 tuổi, đồng chí  được Xứ ủy Nam kỳ phân công làm Bí thư Tỉnh ủy Mỹ Tho. Với tinh thần cách mạng tiến công, đồng chí đã cùng với các thành viên khác trong Tỉnh ủy lãnh đạo nhân dân toàn tỉnh Mỹ Tho tiếp tục quật khởi nổi lên đấu tranh. Bằng tất cả sự năng nỗ, nhiệt tình và phong cách đi sâu, đi sát phong trào quần chúng ở cơ sở, đồng chí  đã trực tiếp tổ chức và chỉ huy nhiều cuộc biểu tình có quy mô rất lớn. Tiêu biểu là các cuộc biểu tình sau đây:

Ngày 16 - 01 - 1931, đồng chí chỉ huy một đoàn biểu tình đông 200 người, từ gò Ông Cuốc (nay thuộc xã Tam Hiệp, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang) kéo ra đồn Chợ Bưng đấu tranh. Nhà cầm quyền Pháp ở Mỹ Tho cho tên đội Dương mang lính đến đàn áp. Để bảo vệ đoàn biểu tình và quần chúng, đồng chí đã dùng súng bắn trả vào toán lính địch, khiến bọn chúng hoảng sợ tháo chạy tán loạn. Quần chúng thừa thắng kéo đến Nhà việc xã Thân Cửu Nghĩa đốt hết sổ sách, giấy tờ và rải truyền đơn kêu gọi đấu tranh.

Ngày 01-5-1931, nhân ngày Quốc tế Lao động, đồng chí  chỉ huy 3.000 người ở các xã Vĩnh Kim, Nhị Bình, Dưỡng Điềm, Bình Trưng, Song Thuận, Đông Hòa, Tam Hiệp, Thạnh Phú, Phước Thạnh, Long Hưng, Long Định (nay đều thuộc huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang) trương cờ đỏ búa liềm và biểu ngữ tiến về xã Long Định họp mít tinh, đòi chính quyền thực dân giảm tô thuế, giảm giờ làm, thực hiện Luật Lao động, chống khủng bố, đàn áp. Với khí thế sục sôi, quần chúng đã trừng trị tên tay sai khét tiếng tàn ác và thâm độc là hương quản Trâu để tạo điều kiện thúc đẩy phong trào đấu tranh tiến lên ngày càng mạnh mẽ và cảnh cáo những tên tay sai khác.

Ngày 01-8-1931, kỷ niệm ngày Quốc tế chống chiến tranh đế quốc và nối tiếp phong trào đấu tranh của nhân dân cả nước, đồng chí  Phạm Hùng chỉ huy cuộc biểu tình tuần hành của hàng ngàn quần chúng từ Nhơn Huề (Chợ Bưng, Tam Hiệp, Châu Thành) tiến ra lộ Đông Dương (nay là Quốc lộ 1). Trước sức mạnh như vũ bão của quần chúng, bọn lính đã dùng súng bắn thẳng vào đoàn biểu tình tay không để khủng bố, đàn áp. Một số người đã ngã xuống vì đạn của quân thù. Tình hình diễn ra rất căng thẳng. Để đoàn biểu tình có điều kiện tiến lên, đồng chí đã dùng súng bắn trả. Bên cạnh đó, hàng ngàn người cũng la hét vang trời hòa với tiếng trống, mõ nổi lên dồn dập. Bọn địch hoảng sợ, phải rút lui. Thừa thế, quần chúng xốc tới vô cùng mãnh liệt.

Sau cuộc biểu tình này, đồng chí Phạm Hùng bị bọn mật thám ở Mỹ Tho bắt được tại Chợ Bưng (Tam Hiệp). Sau đó, trải qua các nhà tù Mỹ Tho, khám lớn Sài Gòn, mặc dầu bị tra tấn dã man; nhưng với ý chí quật cường, bất khuất và lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, với Nhân dân, đồng chí Phạm Hùng kiên quyết không khai báo, làm thất bại mọi mưu đồ khai thác của chúng. Khoảng cuối năm 1932, đồng chí Phạm Hùng bị Tòa đại hình của thực dân Pháp ở Sài Gòn kết án tử hình. Tuy vậy, đồng chí vẫn lạc quan và tin tưởng vào tương lai tươi sáng của cách mạng. Tại xà lim án chém, có lần trong lúc trò chuyện với một giám thị người Pháp, đồng chí Phạm Hùng đã khẳng định niềm tin tất thắng của chủ nghĩa cộng sản ở Việt Nam: “Chắc chắn, các anh không còn, mà chúng tôi thì độc lập, chủ nghĩa cộng sản sẽ thành công ở đất nước tôi… ”.

Trước sức ép trong và ngoài nước, thực dân Pháp phải giảm một số án tử hình xuống khổ sai chung thân, trong đó có đồng chí Phạm Hùng. Sau hơn 7 tháng tiếp tục ở xà lim án chém, đồng chí Phạm Hùng bị đày đi Côn Đảo, nơi được mệnh danh là “địa ngục trần gian”, cùng với rất nhiều đồng chí khác (khoảng 89 người) trên con tàu Ac-măng Rut-xô (Harmand Rousseau) vào đầu tháng 01-1934. Đến đây, cuộc chiến đấu của đồng chí Phạm Hùng chuyển sang một giai đoạn mới hết sức cam go, gian khổ nhưng cũng đầy sự tích, huyền thoại anh hùng của một chiến sĩ cộng sản “gan vàng dạ sắt”, suốt đời trung thành và tận tụy phục vụ công cuộc giải phóng dân tộc cũng như sự nghiệp xây dựng Tổ quốc sau ngày đất nước được hòa bình, thống nhất và đi lên chủ nghĩa xã hội.

Tài liệu tham khảo   
                                                                              
1. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Tiền Giang, Lịch sử Đảng bộ tỉnh Tiền Giang, tập 1 (1930-1954), NXB Chính trị Quốc gia, 2010.

2. Chương trình viết tiểu sử các đồng chí lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, Phạm Hùng - Tiểu sử, NXB Chính trị Quốc gia, 2007.

 
(1) Đồng chí Phạm Hùng (1912-1988), nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (Thủ tướng) nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.