Nghề chế biến thủy sản ở huyện Gò Công Đông
Dân gian vùng Gò Công có câu:
Anh đi đóng đáy bãi ngang,
Ghé qua Láng Lộc để nàng lượm tôm.
Láng Lộc, địa danh nơi con sông Soài Rạp đổ ra biển trước đây và ngày nay là thị trấn Vàm Láng thuộc huyện Gò Công Đông. Tương truyền xưa kia nơi đây có nhiều hươu, nai (lộc) đến uống nước. Sở dĩ, dân gian nói như thế để biết rằng vùng đất ven biển Vàm Láng xưa kia trù phú về nguồn lợi thủy sản để từ đó hình thành nghề phơi khô Vàm Láng.
Theo các vị cao niên, nghề phơi cá khô Vàm Láng gắn liền với sự hình thành của làng cá Vàm Láng từ rất xưa và tồn tại, phát triển cho đến ngày nay. Thuở ban đầu, người xưa làm khô vì lượng cá tươi đánh bắt quá nhiều, ăn không hết nên chế biến, dự trữ để ăn dần trong những lúc trời mưa to, bão lớn. Rồi theo thời gian, người dân nơi đây đi làm ăn lập nghiệp nơi xa đều mang món cá khô của quê nhà theo để ăn và được nhiều người ở xứ khác khen ngon, nhờ đặt mua giùm. Dần dần từ đó, món cá khô ở làng biển này đã có mặt ở chợ từ lúc nào cũng không ai nhớ rõ. Năm 2013, Làng nghề chế biến thủy sản Vàm Láng (trong đó có nghề cá khô) được công nhận theo Quyết định số 1551/UBND ngày 28/6/2013 của UBND tỉnh Tiền Giang đã góp phần phát triển nghề chế biến thủy sản, vừa làm tăng giá trị hàng hóa, vừa tạo thêm nhiều công ăn việc làm cho nhân dân địa phương.
Người dân Vàm Láng thường chọn các loại cá mối, cá lưỡi trâu, cá chỉ vàng, cá đổng, cá đù, lạch, lịch, ngát, lưỡi trâu,… để phơi thành khô. Theo đó, quy trình làm cá khô truyền thống ở vùng biển này như sau: Làm sạch vây, vảy, ruột, sau đó ướp muối hoặc tẩm gia vị, đem xếp lên giàn phơi nắng, mỗi ngày cần được trở 2 lần. Nếu nắng tốt, chỉ cần phơi đủ 2 nắng là con khô đạt yêu cầu. Khi gặp ngày nắng nóng, màu cá khô sẽ đẹp, hấp dẫn mà chi phí lại không cao, nhìn rất thích mắt, những vỉ khô đã đạt yêu cầu thì ánh lên màu vàng nhạt dưới ánh nắng trông rất hấp dẫn. Còn gặp ngày mưa thì chất lượng giảm, chi phí cũng cao vì muốn để cá khô đạt yêu cầu thì người ta phải tăng cường sấy bằng nhiệt, tức sử dụng quạt đẩy hơi nóng từ bếp than sang các vỉ khô, công đoạn này rất quan trọng, vì nếu hơi nóng ít, khô không đạt yêu cầu, nếu ngược lại, thịt khô bị chín.
Địa bàn hoạt động của nghề chế biến cá khô chủ yếu tập trung ở khu phố Chợ 1 và khu phố Chợ 2 của thị trấn Vàm Láng. Số hộ tham gia có quy mô vừa và nhỏ chiếm 38% trên tổng số hộ dân trong khu vực làm nghề chế biến thủy sản (1.338 hộ), đã góp phần giải quyết việc làm thường xuyên cho hơn 750 lao động, đặc biệt là lao động nữ cùng 1.500 lao động không thường xuyên.
Làng nghề chế biến cá khô Vàm láng mỗi năm sử dụng gần 600 tấn cá các loại cung cấp cho thị trường trên 1.500 tấn khô các loại như khô cá mối, cá lưỡi trâu, cá chỉ vàng, cá đổng, cá lù đù,… Ngoài việc chế biến cá khô bán lẻ, nhiều hộ còn làm đầu mối thu gom để cung cấp cho các chủ vựa để bán đi ở thị trường Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Mỹ Tho. Vào mùa còn có các thương lái từ các tỉnh thành ở Nam Bộ cũng đến thu mua.
Là thị trấn biển duy nhất của tỉnh Tiền Giang, nên khi một ai đặt chân đến Vàm Láng thì sẽ cảm nhận mùi vị tanh nồng hỗn hợp của những tay lưới đánh bắt cá phơi ngoài sân, của những xe kéo chở cá từ cảng vào cơ sở sơ chế và những vỉ cá tươi vừa được xẻ phơi khô sắp từng hàng thẳng tắp. Năm 2025, thị trấn Vàm Láng có hơn 150 cơ sở sơ chế, chế biến hải sản, chủ lực vẫn là xẻ khô, làm mắm, làm ruốc, sơ chế ghẹ, sơ chế tôm, cua, sơ chế thủy sản đông lạnh,… phục vụ nội địa và xuất khẩu, góp phần giải quyết việc làm cho nhiều lao động nữ ở Vàm Láng có thu nhập tương đối ổn định.
Huyện Gò Công Đông cũng đã đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và hệ thống xử lý nước thải tập trung cho làng nghề. Đồng thời, kiến nghị cấp trên đầu tư ứng dụng công nghệ, trang bị một số máy móc thiết bị vào một số khâu như: chế biến, bảo quản và đóng gói sản phẩm,... để đảm bảo an toàn thực phẩm, nâng cao chất lượng cho sản phẩm. Điều cần thiết là cần có những dự án đầu tư vào làng nghề này nhằm giúp các chủ cơ sở sản xuất, hộ gia đình có điều kiện được vay vốn ưu đãi, có cơ hội tiếp cận công nghệ, thiết bị chế biến sản phẩm hiện đại cũng như được hỗ trợ quảng bá sản phẩm, xây dựng thương hiệu, tìm kiếm thị trường tiêu thụ, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm.
Nhìn chung, huyện Gò Công Đông, nghề chế biến và sơ chế thuỷ sản các loại có chiều hướng phát triển. Các cơ sở sản xuất đã bước đầu đầu tư máy móc, thiết bị tiên tiến để tăng năng suất, sản lượng và chất lượng sản phẩm trong việc chế biến cá tươi làm khô, xay bột cá, lột ghẹ, làm mắm,… tạo công ăn việc làm cho hàng ngàn lao động. Tuy nhiên, việc sơ chế biến thủy hải sản vẫn còn ở quy mô nhỏ và đang từng bước đi vào sản xuất đảm bảo đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm.
Anh đi đóng đáy bãi ngang,
Ghé qua Láng Lộc để nàng lượm tôm.
Láng Lộc, địa danh nơi con sông Soài Rạp đổ ra biển trước đây và ngày nay là thị trấn Vàm Láng thuộc huyện Gò Công Đông. Tương truyền xưa kia nơi đây có nhiều hươu, nai (lộc) đến uống nước. Sở dĩ, dân gian nói như thế để biết rằng vùng đất ven biển Vàm Láng xưa kia trù phú về nguồn lợi thủy sản để từ đó hình thành nghề phơi khô Vàm Láng.
Theo các vị cao niên, nghề phơi cá khô Vàm Láng gắn liền với sự hình thành của làng cá Vàm Láng từ rất xưa và tồn tại, phát triển cho đến ngày nay. Thuở ban đầu, người xưa làm khô vì lượng cá tươi đánh bắt quá nhiều, ăn không hết nên chế biến, dự trữ để ăn dần trong những lúc trời mưa to, bão lớn. Rồi theo thời gian, người dân nơi đây đi làm ăn lập nghiệp nơi xa đều mang món cá khô của quê nhà theo để ăn và được nhiều người ở xứ khác khen ngon, nhờ đặt mua giùm. Dần dần từ đó, món cá khô ở làng biển này đã có mặt ở chợ từ lúc nào cũng không ai nhớ rõ. Năm 2013, Làng nghề chế biến thủy sản Vàm Láng (trong đó có nghề cá khô) được công nhận theo Quyết định số 1551/UBND ngày 28/6/2013 của UBND tỉnh Tiền Giang đã góp phần phát triển nghề chế biến thủy sản, vừa làm tăng giá trị hàng hóa, vừa tạo thêm nhiều công ăn việc làm cho nhân dân địa phương.
Người dân Vàm Láng thường chọn các loại cá mối, cá lưỡi trâu, cá chỉ vàng, cá đổng, cá đù, lạch, lịch, ngát, lưỡi trâu,… để phơi thành khô. Theo đó, quy trình làm cá khô truyền thống ở vùng biển này như sau: Làm sạch vây, vảy, ruột, sau đó ướp muối hoặc tẩm gia vị, đem xếp lên giàn phơi nắng, mỗi ngày cần được trở 2 lần. Nếu nắng tốt, chỉ cần phơi đủ 2 nắng là con khô đạt yêu cầu. Khi gặp ngày nắng nóng, màu cá khô sẽ đẹp, hấp dẫn mà chi phí lại không cao, nhìn rất thích mắt, những vỉ khô đã đạt yêu cầu thì ánh lên màu vàng nhạt dưới ánh nắng trông rất hấp dẫn. Còn gặp ngày mưa thì chất lượng giảm, chi phí cũng cao vì muốn để cá khô đạt yêu cầu thì người ta phải tăng cường sấy bằng nhiệt, tức sử dụng quạt đẩy hơi nóng từ bếp than sang các vỉ khô, công đoạn này rất quan trọng, vì nếu hơi nóng ít, khô không đạt yêu cầu, nếu ngược lại, thịt khô bị chín.
Địa bàn hoạt động của nghề chế biến cá khô chủ yếu tập trung ở khu phố Chợ 1 và khu phố Chợ 2 của thị trấn Vàm Láng. Số hộ tham gia có quy mô vừa và nhỏ chiếm 38% trên tổng số hộ dân trong khu vực làm nghề chế biến thủy sản (1.338 hộ), đã góp phần giải quyết việc làm thường xuyên cho hơn 750 lao động, đặc biệt là lao động nữ cùng 1.500 lao động không thường xuyên.
Làng nghề chế biến cá khô Vàm láng mỗi năm sử dụng gần 600 tấn cá các loại cung cấp cho thị trường trên 1.500 tấn khô các loại như khô cá mối, cá lưỡi trâu, cá chỉ vàng, cá đổng, cá lù đù,… Ngoài việc chế biến cá khô bán lẻ, nhiều hộ còn làm đầu mối thu gom để cung cấp cho các chủ vựa để bán đi ở thị trường Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Mỹ Tho. Vào mùa còn có các thương lái từ các tỉnh thành ở Nam Bộ cũng đến thu mua.
Là thị trấn biển duy nhất của tỉnh Tiền Giang, nên khi một ai đặt chân đến Vàm Láng thì sẽ cảm nhận mùi vị tanh nồng hỗn hợp của những tay lưới đánh bắt cá phơi ngoài sân, của những xe kéo chở cá từ cảng vào cơ sở sơ chế và những vỉ cá tươi vừa được xẻ phơi khô sắp từng hàng thẳng tắp. Năm 2025, thị trấn Vàm Láng có hơn 150 cơ sở sơ chế, chế biến hải sản, chủ lực vẫn là xẻ khô, làm mắm, làm ruốc, sơ chế ghẹ, sơ chế tôm, cua, sơ chế thủy sản đông lạnh,… phục vụ nội địa và xuất khẩu, góp phần giải quyết việc làm cho nhiều lao động nữ ở Vàm Láng có thu nhập tương đối ổn định.
Huyện Gò Công Đông cũng đã đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và hệ thống xử lý nước thải tập trung cho làng nghề. Đồng thời, kiến nghị cấp trên đầu tư ứng dụng công nghệ, trang bị một số máy móc thiết bị vào một số khâu như: chế biến, bảo quản và đóng gói sản phẩm,... để đảm bảo an toàn thực phẩm, nâng cao chất lượng cho sản phẩm. Điều cần thiết là cần có những dự án đầu tư vào làng nghề này nhằm giúp các chủ cơ sở sản xuất, hộ gia đình có điều kiện được vay vốn ưu đãi, có cơ hội tiếp cận công nghệ, thiết bị chế biến sản phẩm hiện đại cũng như được hỗ trợ quảng bá sản phẩm, xây dựng thương hiệu, tìm kiếm thị trường tiêu thụ, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm.
Nhìn chung, huyện Gò Công Đông, nghề chế biến và sơ chế thuỷ sản các loại có chiều hướng phát triển. Các cơ sở sản xuất đã bước đầu đầu tư máy móc, thiết bị tiên tiến để tăng năng suất, sản lượng và chất lượng sản phẩm trong việc chế biến cá tươi làm khô, xay bột cá, lột ghẹ, làm mắm,… tạo công ăn việc làm cho hàng ngàn lao động. Tuy nhiên, việc sơ chế biến thủy hải sản vẫn còn ở quy mô nhỏ và đang từng bước đi vào sản xuất đảm bảo đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm.
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Những tin cũ hơn
LIÊN KẾT WEBSITE
Thăm dò ý kiến
Thống kê truy cập